Hülle Kur’an’da Var Mıdır? Dinî ve Sosyolojik Bir Değerlendirme
Hülle Kavramının Tanımı ve Tarihsel Arka Planı
Hülle, İslam hukukunda, bir kadının üç talakla boşandığı eşine yeniden dönmesi için, başka bir erkekle evlenip boşanması şartıyla yapılan geçici evliliği ifade eder. Bu uygulama, Arapça “helâl kılma” anlamına gelen “tahlîl” veya “hülle” terimleriyle anılır. Kur’an-ı Kerîm’de, Bakara Suresi’nin 230. ayetinde, “Eğer erkek kadını (üçüncü defa) boşarsa, ondan sonra kadın bir başka erkekle evlenmedikçe ona helâl olmaz” şeklinde bir ifade bulunur. Bu ayet, hülle uygulamasının temel dayanağı olarak kabul edilir.
Ancak, bu ayetin yorumu ve hülle uygulamasının meşruiyeti, İslam alimleri arasında farklılık göstermiştir. Hanefi mezhebinin önde gelen isimlerinden Ebû Hanîfe, hülle şartıyla yapılan evliliğin geçerli olduğunu, ancak bu evliliğin yalnızca şekli olarak kabul edilmesi gerektiğini belirtmiştir. Diğer mezheplerin çoğunluğu ise hülle uygulamasını reddetmiş ve bu tür evlilikleri geçersiz saymıştır.
Günümüzdeki Akademik Tartışmalar ve Toplumsal Etkiler
Günümüzde, hülle uygulaması, özellikle kadın hakları ve toplumsal cinsiyet eşitliği perspektifinden ele alınmaktadır. Birçok akademisyen, hülle uygulamasının, kadının onurunu zedeleyen ve toplumsal yapıyı olumsuz etkileyen bir uygulama olduğunu savunmaktadır. Özellikle, hülle için yapılan geçici evliliklerin, kadının rızası olmadan gerçekleştirildiği durumlar, ciddi etik ve hukuki sorunlara yol açmaktadır.
Toplumsal düzeyde, hülle uygulamasının yaygınlaşması, aile kurumunun ciddiyetini zedeleyebilir ve boşanma süreçlerini karmaşık hale getirebilir. Bu durum, aile bireylerinin psikolojik ve duygusal sağlığını olumsuz etkileyebilir. Ayrıca, hülle uygulamasının toplumsal cinsiyet eşitsizliğini pekiştiren bir araç olarak kullanılması, kadınların toplumsal statülerini daha da zayıflatabilir.
Sonuç ve Değerlendirme
Hülle uygulaması, İslam hukukunda tartışmalı bir konu olmuştur. Kur’an-ı Kerîm’de bu uygulamaya doğrudan bir izin verilmemiştir. Ancak, bazı İslam alimleri, hülle şartıyla yapılan evliliklerin geçerli olduğunu savunmuşlardır. Günümüzde, hülle uygulamasının toplumsal ve etik boyutları daha fazla ön plana çıkmaktadır. Kadın hakları ve toplumsal cinsiyet eşitliği perspektifinden bakıldığında, hülle uygulamasının, aile kurumunun ciddiyetini zedeleyen ve toplumsal yapıyı olumsuz etkileyen bir uygulama olduğu söylenebilir.
Sonuç olarak, hülle uygulamasının İslam hukukundaki yeri ve toplumsal etkileri, derinlemesine bir değerlendirmeyi gerektiren önemli bir konudur. Bu konuda daha fazla bilgi edinmek ve farklı bakış açılarını anlamak için, İslam hukukunun temel kaynakları ve güncel akademik çalışmaları incelemek faydalı olacaktır.